مولفه‌های رقابت وهمکاری در آسیای میانه 

به گزارش جام جم آنلاین از پایگاه فرهنگ و جامعه ملل، مقامات کشور‌های آسیای میانه سعی می‌کنند با کشور‌های غربی درگیری نداشته باشند. مقامات مرتباً گزارش می‌دهند که آن‌ها به طور کامل از تمام الزامات تحریم‌ها پیروی می‌کنند، اما در عمل، محموله‌ها همچنان به روسیه می‌روند. این مسئله توجیه اقتصادی دارد. در کنار دوگانه غرب و شرق، رقابت بین کشور‌های آسیای میانه را نیز باید درنظر داشت. تغییرات نه‌تن‌ها بر صادرات مجدد، بلکه بر تولید کالا در منطقه نیز تأثیر گذاشت. یکی از بارزترین نمونه‌ها، صنایع سبک است. پس از خروج شرکت‌های غربی از روسیه، تولیدکنندگان نساجی در آسیای میانه این خلأ را پر کردند.

صنایع سبک در قرقیزستان طی یک سال و نیم گذشته رونق گرفته است. قبلاً نیز این کشور صادرکننده فعال منسوجات به روسیه بود، اما پس از اعمال تحریم‌ها، تولید صد‌ها برابر افزایش یافت. در نتیجه، در سال ۲۰۲۲، عرضه لباس بافتنی زنانه از قرقیزستان به روسیه بیش از ۲۰۰ برابر، پیراهن مردانه ۱۴۶ برابر، لباس‌های ورزشی بیش از ۹۰ برابر و ملحفه ۲۵ برابر افزایش یافت. در سال ۲۰۲۳، حجم عرضه حتی بیشتر شد.

شرکت‌هایی که به دلیل تحریم‌ها مجبور ترک روسیه هستند، هنوز هم تمایل زیادی به بازار روسیه دارند؛ لذا برخی از آن‌ها با برند جدید به آسیای میانه نقل‌مکان کرده‌اند. تولید در مقیاس بزرگ متناسب با بازار روسیه در قزاقستان و ازبکستان درحال‌توسعه است. مزایای مالیاتی و نظارتی برای تولیدکنندگان وعده‌داده‌شده است. به نفع سرمایه‌گذاران، برخی از مناطق آزاد اقتصادی سیستم حقوقی انگلیس را قبول کرده‌اند.

تغییر در مسیر‌های حمل‌ونقل بار که پس از شروع جنگ اوکراین رخ داد، انگیزه قابل‌توجهی به توسعه زیرساخت‌های لجستیک در آسیای میانه داد. اکنون کشور‌ها راه‌آهن‌ها و جاده‌ها را با سرعت بیشتری توسعه می‌دهند، عملکرد پست‌های بازرسی در مرز‌ها بهبودیافته است، متخصصان خارجی جذب شده و مشکلات لجستیکی را رفع می‌کنند.
چین همچنان فعال‌ترین بازیگر خارجی است که در توسعه زیرساخت‌های منطقه و لجستیک سرمایه‌گذاری می‌کند. به‌عنوان بخشی از طرح کمربند و جاده در آسیای میانه، ده‌ها پروژه با استفاده از وام‌های جمهوری خلق چین اجرا شده و در حال اجرا هستند.

به لطف هجوم سرمایه‌گذاری‌ها و افزایش شدید حجم ترانزیت، سرمایه‌های اضافی به بودجه کشور‌های آسیای میانه سرازیر شد. این امر علاوه بر رشد اقتصادی، افزایش رقابت بین کشور‌های منطقه را به دنبال داشت. تشدید بحران نظم تحت سلطه غرب، خلأ قدرت را در منطقه ایجاد کرده است.

رقابت درون منطقه‌ای بااحساس بی‌ثباتی و رقابت فزاینده بین بازیگران خارجی تشدید می‌شود. مسئولان منطقه به طور مرتب پیشنهاد‌های وسوسه‌انگیز یا تهدید از سوی بازیگران غربی دریافت می‌کنند که می‌خواهند از رشد نفوذ چین و روسیه در آسیای میانه جلوگیری کنند. در طول یک سال و نیم گذشته، کشور‌های منطقه احساس ناخوشایندی داشته‌اند. خشکسالی، وخامت زیرساخت‌های مهم استراتژیک، کمبود برق و گاز، خطرات ژئوپلیتیکی و مشکلات درون منطقه‌ای را افزایش داده‌اند که تهدیدی برای بی‌ثبات شدن وضعیت در سراسر آسیای میانه است. این منجر شده است که تلاش‌ها برای ادغام درون منطقه‌ای بیشتر شود. ایجاد مواضع مشترک در مورد موضوعات کلیدی و دفاع مشترک از آن‌ها در مذاکرات با بازیگران خارجی سودمند خواهد بود، اما تضاد‌های انباشته شده بین کشور‌های منطقه مانع آن‌ها می‌شود. درعین‌حال، میل به غلبه بر نارضایتی‌های قدیمی و سازش هنوز بسیار ضعیف است.